FIZJOTERAPIA W ONKOLOGII Z ELEMENTAMI PSYCHOONKOLOGII

Nowotwory złośliwe są po chorobach układu krążenia przyczyną wysokiej śmiertelności.
W 2000 roku na świecie zachorowało na nowotwory złośliwe 10 mln osób, w Europie liczba ta wynosiła 1,4 mln a w Polsce 100 tys. Leczenie nowotworów złośliwych bardzo często pociąga za sobą zastosowanie radykalnych i agresywnych metod, które mogą zaburzać pracę zdrowych układów i przyczyniać się do powstawania niepełnosprawności u osób leczonych. Obniżenie aktywności życiowej chorego oraz jakości jego życia prowadzą do jego wyobcowania i izolacji społecznej. Do najczęściej występujących zaburzeń czynnościowych, które ograniczają aktywność życiową osób leczonych onkologicznie zarówno dzieci jak i dorosłych należą: zaburzenia wentylacji płuc, obrzęki chłonne, przykurcze stawowe oraz osłabienie siły mięśni, co powoduje osłabienie wydolności oraz sprawności fizycznej. Dominującym objawem leczenia w onkologii jest zmęczenie, które dotyka 40-100% chorych. Do niedawna aktywność ruchowa oraz stosowanie u nich zabiegów fizykalnych była przeciwwskazana.

Niechęć pacjentów onkologicznych do jakiegokolwiek ruchu związana była z ich złym stanem psychicznym oraz osłabieniem, uciążliwymi nudnościami i zmęczeniem. Zaleceniem dla chorych było prowadzenie oszczędzającego trybu życia oraz unikanie wysiłku fizycznego.

Taki model postępowania prowadził do znacznego zmniejszenia aktywności tych osób oraz powodował ograniczenie zdolności wysiłkowych i potęgował objawy zmęczenia będącego następstwem leczenia. Powstawał system błędnego koła, w którym niska tolerancja wysiłkowa i zmęczenie wynikające z odpoczynku narastały w związku z zaleceniami oszczędnego trybu życia pogarszając stan psychofizyczny pacjenta. Choroba nowotworowa, jej leczenie i jego następstwa są czynnikami silnie stresującymi powodującymi niekorzystne zaburzenia emocjonalne zarówno u pacjenta jak i jego najbliższej rodziny. Psychofizyczne następstwa leczenia takie jak: lęk, depresja, niska samoocena, niepokój i nadwrażliwość emocjonalna są przyczyną obniżenia jakości życia u około 70% chorych. Kolejnym problemem z którym borykają się pacjenci onkologiczni to powikłania głównie naczyniowe i krążeniowo-oddechowe, które mogą być przyczyną zakrzepicy żylnej prowadzącej do zatorów tętniczych oraz zapalenia płuc sprzyjającemu rozwojowi niewydolności oddechowej. Rehabilitacja onkologiczna to działania obejmujące zarówno metody fizykalne jak i ruchowe, które mają na celu przywrócić sprawność psychofizyczną osób leczonych z powodu nowotworów. Jej celem jest uzyskanie przez pacjenta jak największej samodzielności i niezależności oraz poprawa jakości życia. W wyniku rehabilitacji można o 50% zwiększyć sprawność i wydolność fizyczną pacjenta. Wzrost możliwości wysiłkowych pociąga za sobą zniwelowanie skutków zmęczenia i możliwość wykonywania czynności życia codziennego, a nawet uprawianie niektórych dyscyplin sportowych. Rehabilitacja ma też istotne znaczenie w poprawie stanu psychicznego chorych, powodując obniżenie poziomu depresji, lęku i obawy oraz poprawę kontroli uczuć i zachowań. Funkcjonujące jeszcze do niedawna przeświadczenie o szkodliwości ćwiczeń ruchowych i zabiegów fizykalnych u osób onkologicznie chorych dziś zastąpiono wiedzą o bezpieczeństwie i skuteczności rehabilitacji w zapobieganiu zaburzeniom czynnościowym i przywracaniu sprawności psychoruchowej osób leczonych onkologicznie. Studia umożliwią poznanie i zrozumienie podstawowych metod i technik stosowanych w psychoterapii w trakcie leczenia oraz rekonwalescencji pacjenta. Absolwenci zdobędą także wiedzę na temat doboru różnych form aktywności ruchowej i prowadzenia zajęć rekreacyjnych z osobami po zakończonym leczeniu onkologicznym. Nabędą umiejętności podtrzymywania sprawności osób z różnymi dysfunkcjami, które powstały w wyniku leczenia, a także umiejętności wykorzystania w procesie rehabilitacji sportu osób niepełnosprawnych i rozpoznawania podstawowych problemów osoby niepełnosprawnej funkcjonującej w społeczeństwie oraz łagodzenia, i rozwiązywania problemów z zakresu społecznych skutków niepełnosprawności wywołanej chorobą onkologiczną.